W związku z nowelizacją w kwietniu 2021r. Ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2021 r., poz. 1132), ujęto organizacje pozarządowe w katalogu podmiotów zobowiązanych do zgłaszania swoich beneficjentów rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (rejestr zawierający informacje o osobach fizycznych kontrolujących poprzez posiadane udziały lub prawo głosu wymienione w ustawie podmioty).
Nowe obowiązki weszły w życie 31 października 2021 roku. Według założeń Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych ma usprawnić zidentyfikowanie osób, które decydują o działalności danej organizacji, co ma pomóc m.in. w przeciwdziałaniu praniu pieniędzy.
W rozumieniu ww. ustawy, beneficjent rzeczywisty to każda osoba fizyczna sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad organizacją poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez organizację lub każda osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.
Dla ułatwienia określenia, kto jest „beneficjentem rzeczywistym” w Państwa organizacji, można sobie roboczo zamienić ten termin na „faktyczny decydent”. Aby ustalić beneficjenta rzeczywistego, należy przeanalizować, kto z imienia i nazwiska – beneficjentem rzeczywistym jest zawsze osoba fizyczna – ma zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz statutem samej organizacji decydujący wpływ na jej działalność. O ile w stowarzyszeniu będzie to łatwiejsze, bo ich struktura i podział władzy jest w dużej mierze określona w ustawie, o tyle w przypadku fundacji może się to znacząco różnić, w zależności od tego jakie – poza obowiązkowym w każdej fundacji zarządem – organy posiada dana fundacja i jakie są ich formalne uprawnienia.
Beneficjent rzeczywisty w stowarzyszeniu rejestrowym osób fizycznych
W przypadku stowarzyszenia, organem stanowiącym jest oczywiście walne zebranie członków, które na mocy ustawy – Prawo o stowarzyszeniach jest najwyższą władzą w stowarzyszeniu i to ono podejmuje wiążące rozstrzygnięcia w najważniejszych sprawach dotyczących całego stowarzyszenia. Ponieważ jednak minimalna liczba członków stowarzyszenia wynosi 7, a zatem żaden członek walnego zebrania nie dysponuje więcej niż 25% głosów, jako beneficjentów rzeczywistych należy wskazać wszystkich członków zarządu stowarzyszenia.
Beneficjent rzeczywisty w fundacji założonej przez osoby fizyczne
Ustawa o fundacjach nie narzuca fundacji żadnego obowiązkowego organu poza zarządem. Niektóre fundacje mają tylko jeden organ – zarząd, inne – zarząd i radę fundacji, a niektóre – zarząd, radę fundacji i dodatkowo organ złożony z fundatorów, który również może mieć uprawnienia do przyjmowania wiążących rozstrzygnięć odnoszących się do całej fundacji, na przykład ostateczny głos w sprawie zmiany statutu.
Aby ustalić czy organ wymieniony w statucie jest organem stanowiącym, należy przeanalizować kompetencje, jakie mu statut przyznaje i decyzje, jakie może w sprawie fundacji podejmować. Zdarza się, że w statucie wymieniona jest np. Rada Programowa, ale jeśli nie ma ona żadnych formalnych uprawnień a jedynie „głos doradczy”, nie jest organem stanowiącym fundacji. Będzie nim natomiast Fundator, jeśli statut przyznaje mu prawo decydowania lub współdecydowania o zmianie statutu fundacji, czy powoływania organu zarządzającego lub kontrolnego. Beneficjentami rzeczywistymi będą członkowie tylko tych organów stanowiących fundacji, które liczą mniej niż 4 osoby, bowiem w organie 4-osobowym i większym żaden z jego członków nie ma więcej niż 25% głosu. Jeśli wszystkie organy stanowiące fundacji są co najmniej 4-osobowe, jako beneficjentów rzeczywistych wskazujemy wszystkich członków zarządu fundacji, niezależnie od tego ile liczy osób.
Zgodnie z wprowadzonymi przepisami, stowarzyszenia i fundacje będą zgłaszać następujące dane:
• nazwę,
• formę organizacyjną,
• siedzibę,
• numer w Krajowym Rejestrze Sądowym,
• NIP, o ile został nadany.
Zgłaszane dane beneficjentów rzeczywistych to z kolei:
• imię i nazwisko,
• każde posiadane obywatelstwo,
• państwo zamieszkania,
• numer PESEL albo data urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL,
• informacja o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.
W celu uniknięcia nieporozumień czy kar przewidzianych w ustawie warto, by dane wskazane powyżej, zebrać przed ostatecznym powołaniem danej osoby na stanowisko, na które kandyduje, w formie podpisanego oświadczenia. Oświadczenie to powinno zawierać także informację o konieczności niezwłocznego informowania organizacji o każdorazowej zmianie powyższych danych oraz o karach grożących za niedopełnienie tego obowiązku.
Organizacje wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed 31 października 2021 roku mają na to czas do 31 stycznia 2022, organizacje powstałe już po wejściu w życie nowelizacji – 7 dni (nie licząc sobót i dni ustawowo wonnych od pracy) od daty zaistnienia zdarzenia. 7-dniowy termin obowiązuje także przy kolejnych zmianach beneficjentów rzeczywistych lub innych zmianach danych podlegających wpisowi.
Zgłoszenia dokonują osoby uprawnione do reprezentowania organizacji, zgodnie z zapisanymi w statucie zasadami reprezentacji.
Zgłoszenia dokonujemy wyłącznie przez stronę crbr.podatki.gov.pl
podpisując je profilem zaufanym ePUAP lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Jeśli statut organizacji wymaga podpisu więcej niż jednej osoby, formularz wypełnia i podpisuje jedna z uprawnionych osób, a następnie tak podpisany jest przekazany do podpisania kolejnej osobie.
Za niezgłoszenie beneficjentów w terminie 7 dni do ww. Rejestru, a także za podanie nieprawidłowych danych, ustawa przewiduje kary w wysokości do 1 miliona zł dla organizacji oraz do 50 tys. zł. kary dla beneficjenta rzeczywistego, który nie dostarczył organizacji wymaganych informacji i podał dane nieprawdziwe.
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu znajduje się pod poniższym linkiem
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000723/O/D20180723.pdf
Prosimy o zapoznanie się z artykułami na stronie www.ngo.pl
– Jak NGO zgłasza się do Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych [instrukcja] – Artykuł – ngo.pl
– NGO i zgłaszanie beneficjentów rzeczywistych. Przypominamy o nowych obowiązkach organizacji – Artykuł – ngo.pl
